انواع پژوهش از نظر منطق استدلال

انواع پژوهش از نظر منطق استدلال چیست؟چرا باید درباره انواع پژوهش از نظر منطق استدلال بدانیم؟ برای اینکه بتوانیم در پایان کار پژوهشی خود به یک نتیجه قابل‌قبول برسیم باید انواع پژوهش از نظر منطق استدلال را در پایان نامه در نظر بگیریم و ازاین‌جهت نیز موضوع را موردبحث و نتیجه‌گیری قرار بدهیم. منطق استدلال در تدوین پایان نامه به‌عنوان یکی از ملاک‌های مهم در طبقه‌بندی کارهای تحقیقی ما به شمار می‌رود. اکنون در این مطالب به بررسی انواع پژوهش از نظر منطق استدلال در فرایند نگارش پایان نامه، توضیح و تفسیر آن‌ها می‌پردازیم.

باتوجه‌به منطق و شیوه استدلال، برنامه‌های پژوهشی به دودسته اصلی پژوهش‌های قیاسی و استقرایی تقسیم می‌شود. در ادامه با یکی از انواع پژوهش از نظر منطق استدلال آشنا خواهیم شد.

استدلال قیاسی

استدلال قیاسی یکی از انواع پژوهش از نظر منطق استدلال است. استدلال قیاسی مشخص می‌کند که آیا می‌توان با درست بودن یک نتیجه برای آن یک قاعده تعیین کرد یا خیر. محقق با استفاده از فرضیه‌ها، داده‌ها و نتیجه‌های به‌دست‌آمده قبلی خود، بتواند یک پیامد و نتیجه‌ای را بیان کند درواقع باتوجه‌به حقایق مشخص و معین و مقایسه این حقایق با یکدیگر به یک نتیجه تازه‌ای دست می‌یابد. منطق ریاضی و منطق فلسفی معمولاً از این استدلال پیروی می‌کند.

ممکن است با اندیشیدن به یک نظریه درمورد موضوعی که انتخابی کردیم، شروع کرده و سپس آن را به فرائضی که بتوانیم آزمایش کنیم محدود می‌کنیم. وقتی که داده‌ها را برای بررسی فرضیه‌ها گردآوری می‌نماییم، محدودیت ما بیشتر می‌شود. در نتیجه این امر آزمایشِ فرضیه‌ها با داده‌های خاص است که تأیید شود یا خیر.

واقعیت‌ها در دو نوع کبرا و صغرا قرار می‌گیرد؛ واقعیت کبری، یک حقایقی که در زمان گذشته به شکل غیرقابل‌انکار مورد پذیرش قرار گرفته و به‌صورت کلی است. واقعیت صغری، حالت خاصی از کبری است و به‌صورت جزئی است، این دو حکم را کنار هم گذاشته با مقایسه این حقایق به یک نتیجه کلی دست می‌یابیم.

مثال استدلال قیاسی

مثال اول )  واقعیت کبری: همهٔ انسان‌ها فانی هستند. واقعیت کبری: سقراط یک انسان است را بپذیریم، بنابراین قبول کردن این نتیجه که سقراط فانی است، غیرقابل‌انکار است.

مثال دوم )  در مطالعه‌ای در مورد پاسخ‌های مجری قانون ایالات متحده به جنایات ناشی از نفرت، فرض کردند که واکنش مجریان قانون در مناطقی از کشور که سابقه نژادی قوی‌تری دارند، کمتر شدید خواهد بود. خشونت نویسندگان فرضیه خود را از مطالعه تحقیقات قبلی و نظریات در مورد این موضوع ایجاد کردند. آنها این فرضیه را با تجزیه‌وتحلیل داده‌های مربوط به تاریخچه لینچ کردن ایالت‌ها و واکنش‌های جنایات نفرت‌آمیز آزمایش کردند. به‌طورکلی، نویسندگان از فرضیه خود حمایت کردند. می‌توان این تحقیق را با نظریه انتقادی مرتبط دانست و نتیجه‌گیری از منطق قیاسی پیروی کرده است.

روش استدلال قیاسی در نوشتن پایان نامه

الان که با انواع پژوهش از نظر منطق استدلال آشنا شدید باید با روش نوشتن آن هم آشنا شوید. روش استدلال در نوشتن پایان نامه این‌گونه است که نتیجه‌ای که قرار است در پایان کار به آن دست یابید رابطه مستقیم به واقعیت‌های کبری و صغری خواهد داشت، پس اگر این اصول به‌درستی رعایت نشود نتیجه‌گیری شما در پایان اشتباه خواهد شد. مراحل تفکر و مشاهده‌هایی که محقق آن‌ها را کنار هم می‌گذارد و به یک نتیجه می‌رسد، درواقع اگر از جز به کل برسد در گروه پژوهش‌های قیاسی قرار می‌گیرد.

در این تحقیق‌ها پژوهشگر می‌خواهد نظریه‌ها و فرضیه‌هایی که موجود است را بیازماید و آن پژوهش‌هایی نظریه آزمایی نیز می‌نامند. چون این استدلال در عملکرد و نتیجه‌گیری در تحقیق‌های کمی و مقداری که با پارادایم اثبات‌گرایی هستند، سازگاری بیشتر دارد، بیشتر استفاده می‌شود. بدیهی است باتوجه‌به قدمت و فراوانی بالای پژوهش‌های کمی، پژوهش‌هایی که در آنها از استدلال قیاسی استفاده شده باشند، بیشتر هستند. در ادامه با یکی از انواع پژوهش از نظر منطق استدلال آشنا خواهیم شد.

استدلال استقرایی

استدلال استقرایی یکی دیگر از انواع پژوهش از نظر منطق استدلال است. در روش استدلال استقرایی، با مشاهدات و اندازه‌گیری‌های خاص شروع می‌کنیم، شروع به شناسایی الگوها و قاعده‌مندی‌ها می‌کنیم، برخی فرضیه‌های آزمایشی را که می‌توانیم بررسی کنیم، تدوین می‌کنیم، و در نهایت به ایجاد برخی نتیجه‌گیری‌ها یا نظریه‌های کلی می‌پردازیم. در این روش کوشش محقق بر این است نتایجی که به دست آورده را با قبول میزانی از خطا و احتمال، با فرض ثابت بودن شرایط محیط پیرامون، به بقیه پدیده‌های مشابه هم نسبت بدهد و به‌حکم کلی برسد.

مثال استدلال استقرایی

یک مثال از استدلال استقرایی خواهیم زد حالا که با انواع پژوهش از نظر منطق استدلال آشنا شدید. اگر داده‌های تجربی را برای درک بهتر چگونگی برآورده کردن بهترین نیازهای جوانانی که بی‌خانمانی را تجربه می‌کنند، تجزیه‌وتحلیل کنیم و گروه‌های متمرکز را با ۲۰ جوان در یک پناهگاه بی‌خانمان تجزیه‌وتحلیل کنیم. از این داده‌ها، مجموعه‌ای از توصیه‌ها را برای کسانی که علاقه‌مند به مداخلات کاربردی هستند که به جوانانی که بی‌خانمانی را تجربه می‌کنند، ارائه کنیم و همچنین برای افرادی که ممکن است مایل به انجام تحقیقات بیشتر در مورد این موضوع باشند، فرضیه‌هایی ایجاد کنیم، نهایتاً مورد آزمایش و نتیجه‌گیری کنیم. از استدلال استقرایی استفاده کردیم. از لحاظ نظری تمامی نتیجه‌های حاصل از استدلال استقرایی، قابلیت باطل شدن دارند، اما اگر فرضیه‌ها در مطالعه‌ها و بررسی‌های گوناگون تکرار شود و به تأیید برسد، مقدمه رسیدن به نظریه قانون برایش ایجاد می‌شود.

در پژوهش‌هایی که از استدلال استقرایی استفاده می‌کنند جهت بحث، آن از پایین بالا است و در آن عبارت‌هایی نظیر احتمالاً، شاید، ممکن است و … مورداستفاده قرار می‌گیرد.

مبانی طبقه‌بندی پژوهش

در تحقیقاتی که پارادایم‌هایی تفسیر گرایی به‌کارگیری می‌شود و محقق به دنبال پاسخ برای چراهای مسائل است و در پژوهش‌های کیفی از این استدلال استقرایی استفاده می‌شود؛ بنابراین مبانی طبقه‌بندی این پژوهش بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از مشاهدات محقق است که اقدام به ارائه چارچوب و فرضیه می‌نماید و به همین خاطر است که نام نظریه‌پردازی را گرفته است. از الگوها و فرضیه‌های پیشنهادی هم می‌توان در پژوهش‌هایی با استدلال قیاسی، مورد راستی‌آزمایی قرارداد.

 رابطه استدلال قیاسی و استقرایی (رابطه مکمل)

الان که با انواع پژوهش از نظر منطق استدلال آشنا شیدید باید به این مورد توجه کرد که چه رابطه‌ای بین آن‌ها وجود دارد. با وجود این که دو روش استدلال استقرایی و استدلال قیاسی با هم فرق دارند ولی این دو می‌توانند به‌عنوان مکمل برای هم عمل کنند. به طور مثال پژوهشگران می‌خواهند برنامه پژوهشی آنها از قسمت‌های مختلفی باشد، هم استقرایی و هم روش قیاسی، یا محقق با یک روش مطالعه خودش را آغاز کند اما در طول مسیر به این فکر کند که ممکن است استفاده از روش‌های دیگر هم بتواند به او کمک شایانی کند، بنابراین این استفاده از یک روش باعث آسان شدن و پدید اورن زمان اجرا برای مورد بعدی شود.

از طرفی، می‌توان با بررسی درستی فرضیه‌ها و الگوهای موجود در شرایط و محیط‌های جدید (قیاسی)، به بسط و توسعه دامنه دانش و شبکه‌های با استفاده از منطق استقرایی کمک نمود. در آخر هم یک جمع‌بندی برای انواع پژوهش از نظر منطق استدلال خواهیم داشت. این موارد می‌تواند در انجام پایان نامه ارشد تاثیرگذار باشد.

نتیجه‌گیری

در این مقاله انواع پژوهش از نظراستدلال را بررسی کردیم و حال در قسمت نتیجه گیری به طور خلاصه تر روش ها و استدلالات قیاسی را  نامبرده و اینگونه تعریف می کنیم که:

• روش استدلال استقرایی با مجموعه‌ای از مشاهدات تجربی آغاز می‌شود، به دنبال الگوهایی در آن مشاهدات، و سپس نظریه‌پردازی در مورد آن الگوها انجام شود.
• روش استدلال قیاسی با یک نظریه شروع می‌شود، فرضیه‌هایی را از آن نظریه ایجاد می‌کند و سپس داده‌ها را برای آزمایش آن فرضیه‌ها جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل می‌کند.
• رویکردهای استقرایی و قیاسی در تحقیق را می‌توان با هم برای درک کامل‌تر موضوعی که یک محقق در حال مطالعه است به کاربرد.
• اگرچه پژوهشگران همیشه به دنبال استفاده از هر دو راهبرد استقرایی و قیاسی در کار خود نیستند، اما گاهی اوقات متوجه می‌شوند که سؤالات جدیدی در جریان یک تحقیق به وجود می‌آیند که می‌توان با استفاده از هر دو رویکرد به بهترین وجه پاسخ داد.

امیدوارم این مطالب برای شما مفید واقع شود و درباره انواع پژوهش از نظر منطق استدلال اطلاعات کافی را بدست آورده باشبد.